در سفر گزیده نشوید
فصل بهار و تابستان که هوا گرم میشود، گردش در طبیعت و حتی عبور و مرور در سطح شهر و گذر از زیر درختان ممکن است خطر گزیدگی توسط جانوران مختلف را افزایش دهد.
شاید گزیدگیهای جانوران در زندگی روزمره مشکل زیادی ایجاد نکند و قابل اهمیت نباشد، اما در طول سفر میتواند به بحرانی جدی تبدیل شود. علت آن نیز همراه نداشتن ابزارهای درمانی چون انواع کرمها و قرصها، آشنایی نداشتن با مراکز بهداشتی و درمانی مقصد سفر، ناآشنایی با اقلیم منطقه و از همه مهمتر کمبودن اوقات فراغت است.
هیچ کس دوست ندارد زمان محدودی را که برای سفر در نظر گرفته، به دلیل گزیدگی و مشکلات پیرامونیاش از دست بدهد. پس بهتر است در طول سفر به مناطق مختلف مراقب انواع گزیدگیها باشید.
توجه داشته باشید که در موارد گزیدگی ها حتما پس از انجام اقداماتی که در زیر بیان می شود به سرعت فرد را به اولین مرکز درمانی انتقال دهید.
عقرب گزیدگی
با گرم شدن هوا موارد عقرب گزیدگی افزایش مییابد. عقربهای خشکزی در مناطق خشک کوهستانی و صحرایی در زیر سنگها، کلوخها یا حفرههای کوچک زندگی میکنند.
سم تعدادی از عقربها از نظر پزشکی خطرناک است و باعث علائم و عوارض متنوعی در فرد آسیبدیده میشود که گاهی موجب مرگ افراد، بویژه کودکان کمتر از شش سال میشود.
با توجه به اینکه در بعضی موارد تأخیر در تشخیص و درمان مناسب ممکن است باعث بروز عوارض خطرناکی در فرد شود، در ابتدا مهم است که تشخیص عقربگزیدگی درست باشد.
به طور عمده عقرب ها روزها مخفی می شوند و شبها به فعالیت میپردازند.
گاهی عقربها به طور اتفاقی وارد لباسها و یا کفشها شده و فرد را می گزند. لذا توصیه میشود که قبل از خواب، رختخوابها و ملزوماتش را بررسی کنید.
زنبور گزیدگی
گزیدگی زنبورهای زرد، سرخ و عسل معمولا دردناک است، ولی خطرناک نیست. خطرناکترین و عمدهترین عامل آلرژی، نیش زنبورهای وحشی است.
علائم گزش زنبور بستگی به میزان سم، حساسیت بدن به زهر و تا حدی محل گزیدگی دارد و میتواند به صورت یک واکنش عادی و معمولی، مسمومیت، حساسیتهای عمومی وسیع و حتی در موارد نادر به شکل واکنشهای شدید روانی باشد.
در بیشتر موارد، نیش زدن زنبور باعث ورم و درد در محل، بهدلیل یک واکنش سمی غیرحساسیتی به زهر زنبور میشود.
واکنشهای حساسیتی به نیش زنبور ممکن است خفیف و با درد و قرمزی موضعی پوست همراه باشد. در عین حال ممکن است واکنشی عمومیتر به همراه ورم، کهیر و قرمزی باشد.
واکنش آلرژی نسبت به سم زنبور در طول ده دقیقه پس از گزیده شدن به وجود میآید. واکنشهای شدید حساسیتی تهدیدکننده حیات در افراد دارای آلرژی شدید، در افراد مسن، افراد مبتلا به بیماریهای قلبی و عروقی و در موارد گزشهای متعدد ممکن است رخ دهد.
در موارد واکنشهای خفیف به سم زنبور فقط مصرف قرصهای آنتی هیستامین کافی است، در حالی که در موارد واکنشهای شدیدتر یا شوک حساسیتی (آنافیلاکسی) ممکن است برای احیای بیمار به تزریق آدرنالین، آنتی هیستامین، کورتون و تزریق سرم توسط پزشک نیاز باشد.
همه افرادی که به نیش زنبور آلرژی دارند، باید دستبندهای هشدار پزشکی (که وجود حساسیت روی آن ثبت شده است) و نیز یک سرنگ خودکار تزریق آدرنالین همراه داشته باشند.
اقدامات اولیه در گزش های معمولی زنبور عبارتند از:
- محل زنبور گزیدگی را با آب و صابون بشویید.
- در مورد نیش زنبور عسل، برداشتن سریع نیش از روی زخم، برای جلوگیری از ورود بیشتر سم به زخم ضروری است.
- روی محل زنبورگزیدگی، کمپرس سرد یا کیسه محتوی یخ قرار دهید و به طور پی در پی هر 15 دقیقه یکبار کیسه یخ را از روی پوست بردارید. از قراردادن مستقیم یخ روی پوست خودداری نمایید و از گرم کردن محل گزش بپرهیزید.
- اگر فرد زنبورگزیده مشکل تنفسی داشت و یا ورم شدید و سریع در محل گزش بروز کرد، باید به پزشک مراجعه نمایید.
مار گزیدگی
مارگزیدگی به عنوان یکی از فوریت های پزشکی محسوب می شود.
اقدامات فوری که در مار گزیدگی باید انجام دهید عبارتند از:
- بیمار را آرام کنید و از حرکات بیش از حد او جلوگیری کنید ومحل گزیدگی را تمیز نمایید.
- عضو گزیده شده توسط مار را باید بی حرکت و هم سطح یا کمی پایین تر از سطح قلب نگه داشت.
- بستن یک نوار محکم و پهن به اندازه 3 تا 4 انگشت بالاتر از محل گزیدگی مار بویژه اگر محل گزیدگی در دست ها یا پاها باشد. بستن نوار نباید آنقدر سفت باشد که جریان خون اندام را مختل کند. اگر ورم باعث سفت شدن نوار شد، آن را باز کنید و از محلی بالاتر ببندید. هر 10 تا 15 دقیقه یکبار، به مدت یک دقیقه نوار را باز کرده و دوباره ببندید. این کار باید تا زمان آماده شدن پادزهر ادامه یابد.
- در مارگزیدگی باید از سرد کردن عضو با آب سرد یا یخ خودداری کرد، چون باعث کاهش جریان خون و از بین رفتن بافت می شود.
- هرچه سریع تر فرد مارگزیده را به بیمارستان منتقل کنید و زمان را با تلاش برای کشتن و یا گرفتن مار از دست ندهید.
- اگر طی 5 تا 7 سال اخیر فرد مارگزیده، واکسن کزاز تزریق نکرده است، به پزشک اطلاع دهید.
- جهت خنثی نمودن سم مارها از پادزهر یا ضد سم استفاده می شود. پادزهر باید در موارد واکنش های شدید مانند شوک، اختلالات انعقاد خون، نارسایی تنفسی و جهت جلوگیری از مرگ مورد استفاده قرار بگیرد. پادزهر زمانی بیشترین اثر را دارد که طی 12 ساعت اول پس از مارگزیدگی تزریق شود.
سم حشره دراکولا
حشره دراکولا نه نیش می زند و نه گاز می گیرد، بلکه ترکیبات سمی ترشح می کند که باعث ایجاد زخم های پوستی و چشمی می شود.
سم حشره دراکولا باعث ایجاد صدمات بافتی، زخم و تاول می شود. علائم به صورت قرمز شدن موضعی، جوش های کوچک همراه با خارش و در انتها پوسته پوسته شدن پوست می باشد.
له شدن حشره دراکولا روی پوست و یا خاراندن پوست سبب انتشار سم و تشدید زخم های روی پوست خواهد شد.
درمان قطعی برای سم حشره دراکولا وجود ندارد و عارضه بعد از مدتی خودبخود خوب می شود.
برای کاهش عارضه پوستی سم حشره دراکولا، می توان در ساعات ابتدایی، با آب و صابون معمولی محل عارضه را شستشو داد.
استفاده از الکل سفید بر روی موضع آلوده به سم حشره دراکولا می تواند در کاهش علایم موثر باشد.
گزیدگی آبزیان
شنا کردن در فصل بهار و حتی اواخر اسفند، ممکن است خطر گزیدگی آبزیان را افزایش دهد، چرا که جفتگیری و تخمریزی بسیاری از آبزیان در این هنگام صورت میگیرد.
اختاپوس، توتیای دریایی، مرجان، ستاره دریایی، شقایق دریایی، ماهیان سمی و بسیاری گونههای دیگر هستند که میتوانند برای گردشگران مشکلات بسیاری فراهم آورند.
اما یکی از شایعترین گزیدگیها که در خلیجفارس و جزایر آن گزارش میشود، گزیدگی فرد به واسطه عروس دریایی است.
اگر با بدن برهنه وارد آب شده باشید، براحتی از سوی این جانور گزیده میشوید. در ظرف چند دقیقه، در محل گزش عروس دریایی، تورم، سرخی، التهاب و سوزش بسیار شدید احساس میشود که بتدریج به سردرد، درد عضلانی، تهوع، استفراغ، تشنج، تب و مشکلات قلبی ریوی و بلعی منتهی خواهد شد.
اگر در منطقه زیست عروس دریایی غواصی و یا شنا میکنید، حتما یک شیشه سرکه سفید در کیف کمکهای اولیه خود داشته باشید تا به هنگام گزیدگی محل مورد صدمه را با سرکه بشویید.
توجه داشته باشید که هرگز محل صدمه دیده را با آب شیرین شستوشو ندهید، چرا که سبب پخش سم به داخل بافت پوستی بدن میشود.
فرآوری: نیره ولدخانی
بخش سلامت تبیان
منابع:
جام جم - هستی یزدانپناه
وبلاگ دکتر سید داوود کریمی
مطالب مرتبط :
چگونه به فرد دچار مارگزیدگی کمک کنیم؟